Cập nhật chẩn đoán và điều trị bệnh trẻ em: Viêm da tiết bã (Seborrheic Dermatitis)

Cập nhật chẩn đoán và điều trị bệnh trẻ em: Viêm da tiết bã (Seborrheic Dermatitis)

TS.Phạm Thị Mai Hương

KHÁI NIỆM

Viêm da tiết bã là bệnh thường gặp triệu chứng không rõ ràng, nguyên nhân khó xác định thường gặp giai đoạn đầu của thời kỳ ấu thơ nhưng cũng có thể gặp ở thanh thiếu niên và người lớn.

NGUYÊN NHÂN

Nguyên nhân của viêm da tiết bã hiện vẫn chưa xác định một cách chính xác, một số cơ chế bệnh sinh được đưa ra: 

Nấm Pitysporum oval, nấm Malassezia.

Sự bất thường của tuyến bã.

Tăng mức độ nhạy cảm với các hocmon nội sinh hoặc hocmon của người mẹ trong hệ tuần hoàn.

CHẨN ĐOÁN 

Lâm sàng

Đặc trưng là viêm da bong vảy, dính nhờn. 

Ít gặp hơn là biểu hiện giống viêm da tiết bã dạng vẩy nến

Rất hiếm gặp viêm da tiết bã dạng đỏ da

Viêm da tiết bã ở trẻ nhũ nhi đặc trưng mảng vảy màu vàng thành đám trên nền da đỏ lan tỏa ở vùng đỉnh đầu, hoặc ở sau tai, lông mày, rãnh mũi má.

Ngoài ra, có những mảng đỏ sáng, vảy mùi hôi ở các nếp gấp như nách và nếp gấp bẹn, cổ, vùng tã lót.

Viêm da tiết bã dạng vảy nến: mảng dạng vảy nến màu đỏ nâu hình nhẫn và có vảy bạc, có thể vảy màu vàng và nhờn dính. Đôi khi có rỗ móng.  

Viêm da tiết bã dạng đỏ da hiếm gặp gây đỏ da bong vảy trên diện rộng thưởng bắt đầu ở vùng nếp gấp.

Cận lâm sàng

Tìm nấm từ cạo tổn thương 

Chẩn đoán xác định

Chẩn đoán phân biệt

Viêm da cơ địa

Thương tổn gây ngứa, phân bố ở mặt duỗi các chi ở trẻ nhũ nhi, trẻ lớn hơn phân bố ở nếp gấp. 

Viêm da tiết bã có thể xuất hiện cùng lúc với viêm da cơ địa 

Vẩy nến

Đặc trưng bởi các mảng vảy màu đỏ nâu dày, bờ rõ ở thân, mặt duỗi cánh tay, gối, khuỷu, vùng tã lót, đầu. Kèm theo rỗ móng

Nhiễm nấm da đầu

Thương tổn vảy, ngứa, đỏ da đầu, gây nên rụng tóc từng mảng

Viêm da tã lót, hoặc ban đỏ do kích ứng tã lót 

Viêm mô bào X 

Letterer-Siwe (bệnh mô bào lan tỏa ) 

Bệnh Hand Schuler-Christian

U hạt ưa acid 

Bệnh Leiner

Là bệnh di truyền miễn dịch, rất giống viêm da tiết bã thể đỏ da 

Biểu hiện: viêm da tiết bã lan tỏa, ỉa chảy kéo dài, chỉ số hoạt động của loại men bị thiếu hụt. 

ĐIỀU TRỊ   

Nguyên tắc 

Dùng các chế phẩm làm tan sừng, corticosteroid mức độ nhẹ, liệu pháp trị nấm

Lựa chọn thuốc phù hợp với lứa tuổi của bệnh nhân 

Điều trị cụ thể 

Trẻ em 

Bôi dầu khoáng hoặc paraffin trắng lên vảy da đầu, gội bằng dầu gội hàng ngày.

Salicylic 1-2% dạng dung dịch hoặc mỡ, gội bằng dầu gội tan sừng (sebulex, neutrogena, T/Sal P&S)

Corticosteroid mức độ nhẹ (hydrocortison 1-2%) bôi vừa đủ và lưu thuốc trong vài giờ. 

Thuốc bôi chống nấm có hiệu quả, đặc biệt nhóm azoles   

Nên bôi thuốc chống nấm 2 lần/ngày phối hợp với thuốc bôi corticosteroid

Trẻ em và thanh thiếu niên 

Corticosteroid bôi, dầu gội đầu tan sừng, bôi và uống ketoconazole có thể sử dụng trong một số trường hợp. 

Viêm da tiết bã dạng vảy nến ở da đầu được điều trị như viêm da tiết bã da đầu trẻ nhũ nhi. Thương tổn ở vùng mặt và thân đáp ứng với corticosteroid mỡ bôi và thuốc ẩm da. 

Viêm da tiết bã đỏ da lan tỏa: corticosteroid toàn thân, kháng sinh kiểm soát bội nhiễm.

TIẾN TRIỂN 

Thường tốt lên, hầu hết thuyên giảm trong vòng 6 tháng đầu đời  - Thường đáp ứng nhanh với thuốc bôi.

Trẻ em viêm da tiết bã có thể làm tăng nguy cơ của viêm da cơ địa, tăng nguy cơ vảy nến (ít gặp hơn). 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

James AA Langtry (2011), “Seborrhoeic Dermatitis”, Harper‘s Textbook of Pediatric Dermatology, 41.1

Kay SK, Peter AL et al (2009), “Seborrheic Dermatitis”, Color atlas and synopsis of pediatric dermatology, pp 52-53.

Klaus W, Richard AJ (2009), “Seborrheic Dermatitis”, Fitzpatrick‘s Color atlas and synopsis of clinical dermatology, pp 48-51.

Phạm Thị Thảo (2017), “Viêm da dầu”, Bệnh học da liễu II, tr 269-275.

Susan BM (2005), “Seborrheic Dermatitis”, Illustrated Manual of Pediatric Dermatology, pp 65-66.