Cập nhật chẩn đoán và điều trị bệnh trẻ em: Vai trò và nhu cầu các vitamin

Cập nhật chẩn đoán và điều trị bệnh trẻ em: Vai trò và nhu cầu các vitamin

TS.Nguyễn Thị Thuý Hồng

ĐẠI CƯƠNG

Khái niệm về vitamin 

Là những chất dinh dưỡng không cung cấp năng lượng, cơ thể cần với một số lượng rất nhỏ để tham gia vào quá trình chuyển hóa, cấu trúc cơ thể hoặc có chức năng duy trì sức khỏe và sự sống.  

Tầm quan trọng của vitamin 

Có hơn 100 nước quy định bắt buộc bổ sung vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm. 

VAI TRÒ VÀ NGUỒN CUNG CẤP VITAMIN

Nhóm vitamin tan trong dầu

Vitamin A

Vai trò của vitamin A

Tăng trưởng.

Tham gia chức năng cảm nhận thị giác.

Tham gia vào quá trình biệt hoá các tế bào biểu mô.

Nguồn vitamin A trong thực phẩm

Retinol có nhiều trong gan, lòng đỏ trứng, sữa,… 

Caroten có nhiều trong: rau màu xanh đậm hoặc màu vàng, quả màu vàng.

Bảng 1. Hàm lượng trong 100g thực phẩm ăn được

Thực phẩm thông dụng giàu vitamin A
STT	Tên thực phẩm	mcg	STT	Tên thực phẩm	mcg
1	Gan gà	6960	8	Bơ	600
2	Gan lợn	6000	9	Trứng vịt	360
3	Gan bò	5000	10	Bầu dục gà	330
4	Gan vịt	2960	11	Sữa bột toàn phần	318
5	Lươn	1800	12	Phô mai	275
6	Trứng vịt lộn	875	13	Thịt vịt	270
7	Trứng gà	700	14	Cá chép	181

Vitamin D

Vai trò của vitamin D

Kích thích hấp thụ calci và phosphor. 

Tăng cường sự tạo khuôn xương. 

Nguồn cung cấp vitamin D

Nguồn nội sinh (ánh sáng mặt trời): là nguồn cung cấp chính (chiếm 90%). 

Nguồn ngoại sinh (từ thức ăn): 

Nguồn động vật: có nhiều trong trứng gà, sữa, dầu gan cá nhất là các loại cá béo có từ 5µg-15µg/100g (tương ứng 200-600IU/100g).

Nguồn thực vật: có nhiều trong các loại nấm.  

Vitamin E

Vai trò của vitamin E

Chức năng miễn dịch, chống oxy hoá.  

Điều hoà sự ngưng tập tiểu cầu.  

Nguồn vitamin E trong thực phẩm

Có nhiều trong các loại dầu thực vật, mầm lúa mì, ngũ cốc, rau àu xanh đậm. 

Hàm lượng thấp trong: thịt, cá, mỡ động vật, trái cây, rau quả.

Vitamin K

Vai trò của vitamin K

Tham gia quá trình đông máu như protein của prothrombin. 

Tăng khả năng gắn canxi vào xương. 

Nguồn vitamin K trong thực phẩm

Có nhiều trong thực phẩm có lá màu xanh, một số loại dầu thực vật (đậu tương, hướng dương).

Nhóm vitamin tan trong nước

Vitamin B1

Vai trò của vitamin B1

Tham gia chuyển hoá glucid

Tham gia vào nhiều phản ứng chuyển hoá protid

Nguồn vitamin B1 trong thực phẩm

Có nhiều trong cám gạo và mầm ngũ cốc (đậu, đỗ). 

Trong các thực phẩm khác (thịt nạc, phủ tạng động vật,…).

Vitamin B2

Vai trò của vitamin B2

Vitamin B2 cần thiết cho sự phát triển và sinh sản. 

Tham gia quá trình tái tạo và bảo vệ các tổ chức, đặc biệt là da, niêm mạc quanh miệng, cần cho quá trình cảm nhận thị giác. 

Thiếu vitamin B2 gây viêm niêm mạc môi, lưỡi, lở mép, viêm da, đau mỏi mắt.

Nguồn vitamin B2 trong thực phẩm

Có nhiều ở thịt, cá, sữa, trứng, rau xanh lớp vở cam và mầm của các loại ngũ cốc.

Vitamin PP (vitamin B3)

Vai trò của vitamin PP

Là chất mang hoặc đồng enzyme để chuyển ion hydro trong các mẹn thuỷ phân.

Tham gia chuyển hoá năng lượng. 

Thiếu nặng và kéo dài vitamin PP có thể gây bệnh pellagra (viêm da, tiêu chảy, chán ăn, rối loạn tri giác,…).

Nguồn vitamin PP trong thực phẩm

Có nhiều trong: các loại thịt, các sản phẩm từ thịt, cá, sữa, trứng.

Thực phẩm thực vật: khoai tây, rau có lá xanh thẫm, bánh mỳ và ngũ cốc.

Vitamin B6

Vai trò của vitamin B6

Tham gia vào quá trình chuyển hoá năng glucid và protid. 

Xúc tác quá trình chuyển hoá từ tryptophan thành vitamin PP. 

Thiếu vitamin B6 thường kết hợp với thiếu các vitamin nhóm B khác, gây ra các biểu hiện trên lâm sàng: dễ bị kích thích, mệt mỏi, trầm cảm và viêm da.

Nguồn vitamin B6 trong thực phẩm

Có nhiều trong các loại cá, đặc biệt cá ngừ, thịt gà, thịt lợn nạc, thịt bò nạc.

Ngoài ra, vitamin B6 còn có nhiều rau (rau xà lách), các loại quả (chuối, bơ).  

Vitamin B9 (Folate)

Vai trò của folate

Trong chuyển hoá acid nucleic và các amino acid. 

Quá trình tổng hợp AND, tạo hemoglobin và chuyển hoá protein. 

Thiếu acid folate gây thiếu máu đa sắc, hồng cầu to, viêm loét miệng lưỡi, chậm phát triển thể chất và có thể có những rối loạn về tinh thần.

Nguồn folate trong thực phẩm

Nhiều trong: gan, bầu dục và mầm lúa mỳ, men bia, đậu đỗ, lạc, các loại hạt.

Hàm cao trong các loại rau xanh, măng tây và các loại quả (cam, lê, dưa hấu,…).  

Vitamin B12

Vai trò của vitamin B12

Tham gia chuyển hoá folat, tham gia quá trình tạo máu

Duy trì bao myelin.

Nguồn vitamin B12 trong thực phẩm

Các thực phẩm động vật: thịt, cá, sữa, gia cầm, sò, gan,…

Thực phẩm có nguồn gốc thực vật: ít.  

Vitamin C

Vai trò của vitamin C

Tham gia quá trình hình thành chất tạo keo (collagen). 

Tăng cường hấp thu sắt không Hem, tham gia chuyển hoá năng lượng.

Tăng sức đề kháng của cơ thể thông qua do tham gia vào quá trình tạo kháng thể.

Là chất chống oxy hoá, làm ngăn cản quá trình lão hoá.

Nguồn vitamin C trong thực phẩm

Có nhiều trong các loại rau (cải xanh, cải bắp) và hoa quả tươi

NHU CẦU VITAMIN

Bảng 2. Nhu cầu khuyến nghị vitamin/ngày

Nhóm tuổi	Vitamin tan trong dầu					Vitamin tan trong nước
	A (mcg)	D (mcg)	E (mg)	K (mcg)	B1 (mg)	B2 (mg)	B3 (mg)	B6 (mg)	B9 (Folate) (mcg)	B  12 (mcg)	C (mg)
0 - 5 tháng	300	10	3	4	0,1	0,3	2	0,1	65	0,4	40
6 - 8 tháng	400	10	4	7	0,2	0,4	4	0,3	80	0,5	40
9 – 11 tháng	400	10	4	7	0,2	0,4	4	0,3	80	0,5	40
	Nam
1 – 2 tuổi	400	15	3,5	60	0,5	0,6	6	0,5	100	0,9	35
3 – 5 tuổi	500	15	4,5	70	0,7	0,8	8	0,5	150	1,0	40
6 – 7 tuổi	450	15	5	85	0,8	0,9	8	0,8	200	1,2	55
8 – 9 tuổi	500	15	5,5	100	1,0	1,1	12	1,0	200	1,5	60
10 – 11 tuổi	600	15	5,5	120	1,2	1,4	12	1,0	300	1,8	75
12 – 14 tuổi	800	15	7,5	150	1,4	1,6	12	1,2	300	2,4	95
15 – 19 tuổi	850- 900	15	6,5- 7,5	150- 160	1,4	1,7	16	1,3	300	2,4	100
	Nữ
1 – 2 tuổi	350	15	3,5	60	0,5	0,5	6	0,5	100	0,9	35
3 – 5 tuổi	400	15	4,5	70	0,7	0,8	8	0,5	150	1,0	40
6 – 7 tuổi	400	15	5	85	0,8	0,9	8	0,8	200	1,2	55
8 – 9 tuổi	500	15	5,5	100	0,9	1,0	12	1,0	200	1,5	60
10 – 11 tuổi	600	15	6	120	1,1	1,3	12	1,0	300	1,8	75
12 – 14 tuổi	700	15	6	150	1,3	1,4	12	1,1	400	2,4	95
15 – 19 tuổi	650	15	6	150- 160	1,2	1,4	16	1,2	400	2,4	100

TÀI LIỆU THAM KHẢO

FAO. Dietary protein quality evaluation in human nutrition. FAO Food and nutition. 2013; (92): 22-46. 

Regan L and Bailey R.L. Like poverty, undernutrition and micronutritient deficiencies often occur as past of an intergenerational cycle. Ann Nutr Metab.2015; (2): 22-23.

Bộ Y tế, Viện Dinh dưỡng. Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam. Nhà xuất bản Y học. 2016

Bộ môn Nhi - Trường Đại học Y Hà Nội. Nhu cầu dinh dưỡng ở trẻ em. Bài giảng Nhi khoa tập 1. Nhà xuất bản Y học. 2013.