Cập nhật chẩn đoán và điều trị bệnh trẻ em: Chuẩn bị trước nội soi đại tràng

Cập nhật chẩn đoán và điều trị bệnh trẻ em: Chuẩn bị trước nội soi đại tràng

BSCKII.Nguyễn Lợi 

ĐẠI CƯƠNG

Nội soi đại tràng toàn bộ là 1 thăm dò quan trọng nhất trong thăm khám và chẩn đoán các bệnh lí của đại trực tràng. Làm sạch đại tràng có vai trò tiên quyết trong  việc thành công của quá trình nội soi đại tràng. Đối với trẻ nhỏ việc sử dụng chuẩn bị đại tràng đỏi hỏi dễ chấp nhận, hiệu quả làm sạch tốt và không gây rối loạn nước và điện giải.

CHUẨN BỊ TRƯỚC NỘI SOI 

Nguyên tắc chuẩn bị chung 

Bác sĩ nội soi khám, xem bệnh nhân có chỉ định nội soi, chống chỉ định nội soi.

Kiểm tra các xét nghiệm cần thiết trước nội soi như  công thức máu, đông máu cơ bản, chụp XQ ngực, siêu âm ổ bụng, chụp cắt lớp vi tính ( CT)  ổ bụng  nếu cần.

Giải thích cho bố mẹ bệnh nhân hoặc người giám hộ lợi ích của thủ thuật nội soi đại trực tràng và các biến chứng có thể xảy ra, và viết giấy cam kết trước nội soi.

Hướng dẫn người nhà bệnh nhân chế độ ăn uống ngày trước nội soi.

Kê đơn làm sạch đại tràng và hướng dẫn người nhà thực hiện đơn thuốc.

Chế độ ăn trước khi nội soi

Bệnh nhân thực hiện chế độ ăn trước ngày nội soi: Ăn cháo, sữa, tránh các loại thức ăn nhiều chất xơ như rau, củ , quả, bưởi, cam, thanh long.

Trẻ phải ngừng ăn trước khi uống thuốc làm sạch đại tràng. Có thể cho trẻ dùng các loại nước ngọt không màu như nước đường.

Các phác đồ làm sạch đại tràng

Trẻ nhỏ dưới và bằng 6 tháng tuổi

Thụt hậu môn bằng Glycerol (Microlismi) 3g, không cần phải uống thuốc làm sạch đại tràng, có thể bơm rửa trong quá trình nội soi.

Trẻ trên 6 tháng đến 3 tuổi và trọng lượng nhỏ hơn hoặc bằng 14 kg

Phác đồ 1: dung dịch polyethylene glycol (PEG) 3350 hoặc 4000 có  điện giải: 20 ml/kg/giờ x 4 giờ đến khi đại tiện ra nước trong, tối đa 1 lít/giờ và tối đa 4 lít.

Trẻ từ 3 tuổi và trên 14 kg đến 18 tuổi 

Phác đồ 1: Như trên.

Phác đồ 2: Phối hợp PEG 3350 hoặc 4000 với bisacodyl. 

Dung dịch PEG liều 50 ml/ kg/ 4 giờ, tối đa 2 lít.

Bisacodyl viên 5 mg (uống cả viên, không nghiền nhỏ, không được nhai): dùng trước khi uống PEG 2 giờ, 14-20 kg uống 1 viên, từ 20-30 kg uống 2 viên, trên 30 kg uống 3 viên.

Lưu ý: không dùng Bisacodyl cho bệnh nhân có bệnh lí ruột viêm nặng. 

Nội soi chẩn đoán và can thiệp không đốt điện

Phác đồ 3: Lactulose 2-2,5g/kg, tối đa 75g. Cứ 10g Lactulose hòa với 50ml nước trước khi uống, có thể hòa với nước hoa quả hoặc nước lọc uống trong vòng 1 giờ.

Chống chỉ định chung của phác đồ làm sạch đại tràng

Tắc ruột, thủng ruột,giả tắc ruột, dãn đại tràng nhiễm độc, viêm ruột cấp tính nặng.

Rối loạn các chất điện giải và calci.

Quá mẫn với hoạt chất của thuốc.

Bệnh lí giảm nhu động ruột.

Táo bón nặng ( đại tiện < 1 lần/ tuần) 

Bệnh lí thận, tim mạch, thần kinh và xơ gan. Cần thận trọng khi sử dụng phác đồ làm sạch đại tràng, cần xem xét kĩ từng trường hợp cụ thể.

Đánh giá sơ bộ khả năng sạch đại tràng trước khi nội soi

Hỏi người nhà bệnh nhân

Trẻ uống được bao nhiêu lượng thuốc cần phải uống.

Trẻ có bị nôn khi uống thuốc.

Số lần trẻ đi ngoài, và tính chất của phân khi đi lần cuối.

Nhân viên y tế trực tiếp kiểm tra phân lần cuối của trẻ. Hoặc người nhà chụp hình ảnh.

Xử trí khi phác đồ làm sạch đại tràng thất bại.

Kê lại đơn thuốc làm sạch đại tràng lại: Khi trẻ không đi ngoài lần nào, tránh loại thuốc mà trẻ khó dung nạp.

Kết hợp với thuốc thụt; Khi trẻ đi ngoài được 2-3 lần, phân lỏng sệt

Glycerol thụt ( Microlismi): Là loại rượu đa chức có 03 gốc –OH gắn vào gốc hydrocacbon, có 2 hàm lượng 3g hoặc 9g, là loại thuốc an toàn cao.

Nước muối sinh lí 9/1000: Thụt hậu môn 5ml/kg, có thể áp dụng cho trẻ dưới 2 tuổi.

Sodium phosphate thụt ( Fleet enema). Loại 66 ml dùng cho trẻ từ 2-11 tuổi, loại 133ml dùng cho trẻ > 12 tuổi.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt:

Phan Thị Hiền, Nguyễn Thị Việt Hà, Ninh Quốc Đạt, sự chấp nhận và tính an toàn của 2 phác đồ Polyethylene trong làm sạch đại tràng ở trẻ em. Tạp chí Nhi khoa 2016.

Vũ Văn Thời, Phan Thị Hiền. Hiệu quả làm sạch, tính an toàn và sự chấp nhận phác đồ làm sạch đại tràng ở trẻ em bằng Polyethylene glycol 4000 kết hợp với Bisacodyl. Tạp chí Nhi khoa, tập 10, số 5, 2017, 70-74.

Tiếng Anh:

ASGE Standars of practice Committee, Lightdale JR, Ruben Acosta R, Shergill AK et al,”Modification in endoscopic practice for practice for pHdiatric patients, 2014,79(5):699-710.

Pall H, Zacur GM, Kramer RE et al,”Bowel Preparation for Pediatric Colonscopy: Report of the NASPGHAN Endoscopy and Procedures Committee”, JPGN, 2014:59:409-416.