Bài giảng ngộ độc BARBITURATES

Bài giảng ngộ độc BARBITURATES

BSCK1 Phan Nhật Thành 

ĐẠI CƯƠNG:

Barbiturates là nhóm thuốc an thần ức chế thần kinh gây thư giãn và ngủ. Ở liều thấp, barbiturates và alcohol có biểu hiện lâm sàng ngộ độc tương tự nhau . Tuy nhiên , sử dụng barbiturates như phenobarbital ở liều cao và kéo dài có thể gây những triệu chứng mạn tính sau : mất trí nhớ, kích thích, thay đổi về nhận thức .Barbiturates cũng có thể gây hội chứng quá liều cấp , đe dọa tính mạng.

Một số đặc tính của các thuốc trong nhóm barbiturates :  

Tên gốc	Tên thương mại	Đường sử dụng	Thời gian bán hủy	Sử dụng điều trị
Anobarbital	Amytal	IM, IV	10-40 h	Mất ngủ , an thần trước mổ
Butabarbital	Butisol	Uống	35-50 h	Mất ngủ , an thần trước mổ
Butalbital		Uống	35-88 h	Phối hợp gây mê
Mephobarbital	Mebaral	Uống	10-70 h	Rối loạn co giật
Methohexital	Brevital	IV	3-5 h	Gây mê
Pentobarbital	Nembutal	Uống, IV, IM	15-50	Mất ngủ , an thần trước mổ
Phenobarbital	Luminal, Gardenal	Uống, IM, IV	80-120 h	Rối loạn co giật, trạng thái động kinh
Secobarbital	Serconal	Uống	15-40 h	Mất ngủ , an thần trước mổ

 

NGYÊN NHÂN:

Tự tử

Bị đầu độc

Lạm dụng thuốc trong điều trị giảm đau , chứng mất ngủ

CHẨN ĐOÁN: 

Chẩn đoán sơ bộ :

Dựa vào các yếu tố sau :

Tiền sử : rối loạn tâm thần , động kinh , đang điều trị chứng mất ngủ với thuốc thuộc nhóm Barbiturates

Bệnh sử : Cần khai thác các yếu tố

Mâu thuẩn với người thân , thất bại trong chuyện làm ăn…

Các biểu hiện rối loạn tâm thần : trầm cảm, hành vi tự sát…      

Uống Barbiturates kèm với rượu hoặc thuốc an thần khác ?

Cố gắng nhận biết các loại thuốc nạn nhân đã dùng qua lời khai của nạn nhân ,người thân, bạn bè…, qua vỏ thuốc , chai thuốc , toa thuốc mang đến bệnh viện.

Dấu hiệu lâm sàng:

Thay đổi ý thức: ngủ gà hoặc hôn mê

Suy nghĩ khó khăn

Mất phối hợp 

Hạ thân nhiệt

Suy thận cấp

Suy hô hấp 

Suy tuần hoàn

Phân độ mức độ ngộ độc giúp xác định tiên lượng

Độ nặng	Tri giác	Đáp ứng với kích đau	Phản xạ gân cơ	Suy hô hấp	Suy tuần hoàn
0	Ngủ gà	+	+	-	-
I	Mất ý thức	+	+	-	-
II	Mất ý thức	-	+	-	-
III	Mất ý thức	-	-	-	-
IV	Mất ý thức	-	-	+	±

Xét nghiệm đáng giá ban đầu cho những bệnh nhân mức độ ngộ độc độ III- IV:

Công thức máu

BUN, Creatinine

Điện giải đồ

Đường huyết

Phân tích nước tiểu

Khí máu động mạch

XQ tim phổi

Xét nghiệm chẩn đoán ngộ độc Barbiturates :

Xác định sự hiện diện của Barbiturates trong máu và nước tiểu

Chẩn đoán xác định:

Dựa vào 

Bệnh sử 

Xét nghiệm máu và nước tiểu có sự hiện diện Barbiturates 

Nồng độ Phenobarbital trong máu >4mg/dl ( nồng độ điều trị 10-40 mg/dl ) mới có giá trị xác định ngộ độc

Chẩn đoán phân biệt:

Ngộ độc các thuốc khác : thuốc chống trầm cảm, chống co giật, kháng Histamine, chống loạn thần, opiates, ngộ độc rượu.

Các bệnh lý gây hôn mê: Hôn mê rối loạn chuyển hóa, nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương, tai biến mạch máu não, khối choán chổ não.

ĐIỀU TRỊ:

Loại bỏ thuốc chưa được hấp thu ra khỏi da dày :

Rửa dạ dày bằng than hoạt ( nếu nạn nhân đến trong vòng 3 giờ sau khi uống)              

Xổ bằng Sorbitol 50g+200ml nước.

Loại bỏ thuốc đã hấp thu ra khỏi cơ thể :

Kiềm hóa nước tiểu: 134 mEq HCO3-+1000ml Glucose 5% TTM

Lọc thận nhân tạo: Thường có hiệu quả với các Barbiturates có tác dụng trung bình và dài hơn tác dụng ngắn.

Chỉ định lọc thận bao gồm:

Suy gan, thận nặng

Shock hoặc hôn mê kéo dài không đáp ứng với điều trị bảo tồn.

Ngộ độc ở liểu gây chết ( 3g đối với thuốc tác dụng ngắn, 5g đối với thuốc tác                    dụng kéo dài )

Nồng độ thuốc trong máu có thể gây hôn mê kéo dài ( 3,5 mg/dl đối với   

Barbiturates tác dụng ngắn, 8mg/dl đối với thuốc tác dụng kéo dài Phenobarbital)

Điều trị hổ trợ:

Hỗ trợ hô hấp : 

Đối với bệnh nhân ngộ độc độ IV cần đặt nội khí quản và hổ trợ hô hấp ngay.              

Đối với bệnh nhân ngộ độc độ 0-III cần đặt nội khí quản nếu bệnh nhân được rửa dạ dày, mất phản xạ ho hoặc có bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ suy hô hấp.             

Hỗ trợ tuần hoàn:

Giảm HA trong ngộ độc Barbiturates là do giảm thể tích tuần hoàn (do thoát dịch) giảm oxy máu hoặc uống liều rất cao gây ức chế cơ tim,  do đó việc hỗ trợ tuần hoàn bao gồm:                 

Điều chỉnh giảm oxy máu

Đảm bảo thể tích tuần hoàn (CVP đạt 8-12cmH2O) bằng cácdung dịch                       NaCL0,9%, Ringer lactate, cao phân tử, Albumine.

Sử dụng thuốc vận mạch nếu 2 phương pháp trên không đáp ứng. Đảm bảo HA tâm thu ≥90mmHg. Đối với ngộ độc Barbiturates tác dụng trung bình và kéo dài Dopamine là thuốc lựa chọn hàng đầu.

Điều trị hỗ trợ khác:

Chăm sóc do , xoay trở chống loét đối với bệnh nhâ hôn mê kéo dài.

Săn sóc nội khí quản , hút đàm , vật lý trị liệu hô hấp.

Kháng sinh chống bội nhiễm 

THEO DÕI:

Trong quá trình điều trị:

Sinh hiệu : cần theo dõi sát nếu có biểu hiện suy hô hấp tuần hoàn

Tri giác: gián tiếp phản ánh nồng độ thuốc trong máu giúp quyết định tiếp tục chạy thận nhân tạo ? 

Nước tiểu 24 giờ

Các xét nghiệm :

Công thức máu, chức năng gan thận, ion đồ, khí máu động mạch (nếu suy hô hấp tuần hoàn)

XQ tim phổi nếu nghi ngờ viêm phổi

Ngăn ngừa tái ngộ độc:

Người bệnh được giáo dục, tư vấn hoặc quản lý bởi chuyên khoa Tâm thần (đối  với trường hợp tự tử) 

Chăm sóc trẻ em, người bị rối loạn trí nhớ cẩn thận (trường hợp tai nạn do uống nhầm thuốc) 

TÀI LIỆU THAM KHẢO 

Eric Brush, Sedative-Hynotics, Manual of Overdoses and Poisonings LIPPINCOTT WILIAM & WILKINS, 2006, p 174-178

Goldfrank-Hoffman-Nelson, Sedative-Hynotics, Goldfrankʼs Manual of Toxocology Emergencies 2006, p 615-625

Martin A. Samuels, Barbiturate intoxication, Manual of Neurologic Therapeutics, 2004 by LIPPINCOTT WILIAM & WILKINS, p 508-511

Laurence Brutpn-Keith Parker, Barbiturates, Goodman and Gilmanʼs Manual of Pharmacology and Therapeutics 2008, p 270-273